www.fae.pl - Seminaria eksperckie poświęcone polityce społecznej

Po 20 latach od transformacji ustrojowej warto przyjrzeć się wyzwaniom jakie stoją przed polską polityką społeczną w najbliższych latach, ale także w perspektywie długookresowej. Na przełomie lat 80 i 90 XX wieku głównymi problemami społecznymi jakie się ujawniły przy okazji transformacji ustrojowej i gospodarczej były: bezrobocie, ubóstwo, rozwarstwienie społeczne oraz niezaradność społeczna. Duża część obywateli przyzwyczajona do paternalizmu państwa nie potrafiła poradzić sobie wówczas w nowej sytuacji rynkowej. Masowo rosło bezrobocie, postępowała dezaktywizacja społeczna, pogłębiała się roszczeniowość obywateli w stosunku do instytucji pomocy społecznej i publicznych służb zatrudnienia.
 

Po 20 latach od transformacji ujawniają się obok starych kwestii społecznych jednak nowe ważne problemy wynikające z naszych wewnętrznych jak i zewnętrznych ograniczeń. Nową kwestię społeczną tworzy nam sytuacja demograficzna i bardzo złe perspektywy na najbliższą przyszłość w zakresie zastępowalności pokoleniowej. Coraz poważniejszym problemem staje się niewydolność systemów zabezpieczenia społecznego, w tym systemu ubezpieczeń i zdrowia publicznego. Pojawia się nowy ważny temat braku polityki rodzinnej i polityki gender mainstreaming, co może skutkować poważnymi konsekwencjami dla kondycji i trwałości rodziny. Ujawnia się nam nowy ważny temat migracji i wielokulturowości, szczególnie po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Zmienia się nam także sytuacja w systemach pracy i w systemach edukacyjnych co wymusza reorganizację tychże systemów w kierunku modeli flexicurity i gospodarki opartej na wiedzy (GOW). Trwałym problemem jest rozwarstwienie społeczne oraz wykluczenie dużej części społeczeństwa z korzystania z dorobku ekonomicznego wypracowanego w ostatnich latach. Dotyczy to także osób starych i niepełnosprawnych.
 

W kontekście tych problemów o charakterze podmiotowym i przedmiotowym jednocześnie ujawniają się problemy natury organizacyjno – normatywnej polityki społecznej, związane z poszukiwaniem takiego modelu polityki społecznej, który byłby najbardziej skuteczny i efektywny. Ujawniają się tu problemy instytucjonalne, prawne, służb społecznych, zarządzania, czy finansowania usług społecznych.
 

Poszukiwany jest nowy model i kierunek polityki społecznej, który przesuwałby pasywne działania w kierunku bardziej aktywizujących, w którym instytucje publiczne byłyby wzmacniane przez sektor pozarządowy i komercyjny, gdzie usługi społeczne byłyby bardziej zindywidualizowane i wyspecjalizowane oraz wystandaryzowane. Państwo poszukuje takiej formy decentralizacji i demonopolizacji, która byłaby najbardziej racjonalna z punktu widzenia prowadzenia polityki społecznej, ale także z punktu widzenia finansów publicznych.
 

Celem projektu jest próba zarysowania ogólnej diagnozy sytuacji społecznej w Polsce oraz identyfikacja głównych wyzwań związanych z podstawowymi politykami społecznymi, realizowanymi w Polsce. W ramach projektu chcemy odpowiedzieć na pytanie - jakie są najważniejsze wyzwania średnio, ale także długookresowe dotyczące systemu polityki społecznej (welfare system), jakie perspektywy i bariery wiążą się z faktem obrania takiego a nie innego kierunku rozwoju społeczno-gospodarczego.
 

Projekt zakłada szereg seminariów oraz prace eksperckie nad publikacją, która zostanie zaprezentowana i upowszechniona podczas międzynarodowej konferencji. Publikacja, której schemat merytoryczny prezentujemy poniżej, składać się będzie z prezentacji ogólnej diagnozy społecznej w Polsce, a następnie z analiz w sześciu najważniejszych obszarach polityki społecznej, które wydają się być kluczowe z punktu widzenia dobrobytu społecznego. Chcemy przeanalizować następujące obszary polityki społecznej:
 

1. Edukacja
2. Zdrowie
3. Praca
4. Ubóstwo i rodzina
5. Demografia i migracje
6. Zabezpieczenie społeczne
 

We wszystkich powyższych obszarach chcielibyśmy przyjrzeć się głównym problemom społecznym, dokonać ich podstawowych charakterystyk, ale przede wszystkim chcemy ukazać stan polityk publicznych. Z tego też powodu w poszczególnych obszarach chcemy przyjrzeć się następującym zagadnieniom:
 

- planowanie i programowanie polityk dla poszczególnych obszarów (strategie, programy rządowe, UE),
- wdrażanie, realizacja tychże polityk – aspekty prawne, instytucjonalne, rozwiązania systemowe (decentralizacja, demonopolizacja, kontraktowanie, urynkowienie, prywatyzacja),
- finansowanie tychże polityk,
- podmioty i instytucje polityki społecznej,
- instrumenty polityki społecznej oraz dostępne świadczenia i usługi społeczne,
- efektywność i skuteczność polityki społecznej,
- ewaluacja racjonalności prowadzonej polityki.
 

Analizując powyższe polityki chcemy wziąć pod uwagę także europejskie tematy horyzontalne związane ze zrównoważonym rozwojem społeczno-gospodarczym, tworzeniem społeczeństwa informacyjnego, gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach, równością szans. Na bazie wieloaspektowej analizy powstanie książka nt. wyzwań stojących przed polityką społeczną oraz krótszy raport rekomendacyjny służący decydentom i środowiskom politycznym. Nad publikacją książkową pracować będą zespoły tematyczne skupione wokół poszczególnych obszarów i polityk publicznych. Raport rekomendacyjny będzie natomiast syntezą przygotowaną przez moderatorów grup roboczych na bazie ich szczegółowych analiz. Powinien być on przygotowany na około 50-60 stron i kończyć się wnioskami i rekomendacjami dla polskiej polityki społecznej.