Konferencja została zrealizowana w ramach Programu Integracji Europejskiej Fundacji Amicus Europae. Głównym powodem podjęcia debaty na temat nowej polityki sąsiedztwa była zbliżająca się Prezydencja Niemiec w Unii Europejskiej oraz rozszerzenie Unii o Bułgarię i Rumunię. Do dyskusji nad programem niemieckiej Prezydencji oraz aktualnymi procesami politycznymi i gospodarczymi na obszarze Europy Wschodniej zaproszone zostało międzynarodowe grono polityków i uznanych ekspertów. Gośćmi konferencji byli m.in. Wiceprzewodnicząca Frakcji SPD w niemieckim Bundestagu, Pani Angelica Schwall – Durren, Przewodniczący Sejmowej Komisji Spraw Zagranicznych Pan Paweł Zalewski oraz Pan Hans Dieter Lucas - Specjalny Pełnomocnik ds. Europy Wschodniej, Azji Środkowej i Kaukazu w Federalnym MSZ Niemiec.
Uczestnicy spotkania wyrażali podczas debaty oczekiwanie, że Niemcy – obejmując od 1 stycznia 2007 roku prezydencję w UE – wykorzystają unikalną szansę, aby stać się inspiratorem i katalizatorem długofalowych przemian w polityce zagranicznej UE i jej stosunkach z państwami sąsiednimi. Tym samym, Niemcy mogą przyczynić się do wzrostu efektywności tej polityki i poprawy funkcjonowania całej Wspólnoty, na bazie wspólnych interesów i wartości.
Prezydent Aleksander Kwaśniewski zachęcał partnerów niemieckich do realizacji otwartej i odważnej polityki wschodniej, obliczonej na aktywne przyspieszenie procesów demokratyzacji na Wschodzie. Podkreślił, że w interesie całej Europy leży podtrzymanie poczucia odpowiedzialności Niemiec wobec tego regionu oraz wpisanie go w ramy działań wspólnotowych. Zaproponował nawiązanie współpracy pomiędzy Polską, Niemcami, Litwą i Ukrainą na rzecz aktywizacji polityki wobec Białorusi. Dotychczasowa polityka izolowania białoruskiego reżimu okazała się mało skuteczna, a ostatnie wydarzenia w regionie otwierają Unii szansę na uruchomienie nowych instrumentów, które umożliwią realnie wpływać na zmiany w tym kraju.
Aleksander Kwaśniewski zwrócił też uwagę, że Rosja nie wydaje się obecnie zainteresowana w podjęciu strategicznej i partnerskiej współpracy z Unią Europejską. Współpraca Rosji z Unią będzie podejmowana głównie w tych obszarach, które uznane zostaną za korzystne i nieograniczające manewru władz w Moskwie. Tym samym brakuje uzasadnienia dla tezy, że przy utrzymujących się wysokich cenach ropy i gazu Unia będzie miała wpływ na przyśpieszenie procesów demokratyzacji w Rosji. Dlatego warunkiem zgody na dalsze zbliżenie z Rosją powinny być decyzje władz rosyjskich dotyczące m.in. otwarcia się Moskwy na powstanie wzajemnych zależności w sektorze energetycznym. Dobrym narzędziem dla takiej polityki może być zasygnalizowany przez stronę niemiecką postulat wprowadzenia w stosunkach z Rosją tzw. porozumień sektorowych. Były prezydent zaapelował, aby największe państwa Unii Europejskiej straciły iluzje, że uprzywilejowanie stosunków dwustronnych odbywa się z korzyścią dla umocnienia WPZiB oraz pogłębienia Unii Europejskiej. Takie posunięcia jak budowa rurociągu północnego raczej pogłębiają podziały w Unii Europejskiej i niweczą ideały wspólnotowej solidarności. Unilateralizm w polityce zagranicznej staje się na obecnym etapie rozwoju integracji nie tylko konfliktogenny, ale wręcz szkodliwy dla jej fundamentów i przyszłościowych celów.
Przewodniczący Komisji Spraw Zagranicznych Sejmu RP Paweł Zalewski podkreślił zainteresowanie władz polskich tym, aby nowa polityka sąsiedztwa była polityką wspólną dla wszystkich członków UE co do celów i związanych z nimi obciążeń. Unia Europejska powinna jasno sprecyzować cele polityki prowadzonej w stosunku do poszczególnych państw na Wschodzie, a następnie wypracować instrumenty i mechanizmy na rzecz realizacji tych celów. Jest bardzo ważne, aby Unia określiła perspektywę dla tych krajów i aktywniej zaangażowała się w rozwiązywanie problemów regionu. Paweł Zalewski zaznaczył, że sprawa nowej umowy o partnerstwie i współpracy z Rosją będzie probierzem europejskiej solidarności. Zaapelował też o partnerską współpracę Unii Europejskiej ze Stanami Zjednoczonymi na Wschodzie, podkreślając jej korzystny charakter.
Wiceprzewodnicząca Frakcji SPD w Bundestagu Angelica Schwall-Düren zwróciła uwagę na czynniki uzasadniające potrzebę rewizji europejskiej polityki sąsiedztwa. Podkreśliła, że już wkrótce UE powiększy się o kolejne dwa państwa – Rumunię i Bułgarię, a kilka innych państw może otrzymać długoterminową perspektywę członkostwa. Stwierdziła, że występują bardzo duże różnice pomiędzy państwami położonymi na wschód od Bugu, co wymusza prowadzenie wobec nich zróżnicowanej polityki. Unia Europejska również wymaga dostosowania się do nowej sytuacji i skoncentrowania uwagi na reformie wewnętrznej. Możliwości funkcjonowania UE w nowej rzeczywistości międzynarodowej będą determinować stosunki zewnętrzne tej organizacji, w tym także politykę rozszerzenia. Angelica Schwall-Düren zalecała zatem stopniowe i ostrożne postępowanie, aby nie narazić na szwank dotychczasowych osiągnięć polityki rozszerzenia. Jej zdaniem, dobrą platformą budowy nowych inicjatyw na rzecz pogłębiania stosunków Unii ze Wschodem jest współpraca polsko – niemiecko – francuska w ramach Trójkąta Weimarskiego.
Ambasador Hans Dieter Lucas z MSZ Niemiec skoncentrował się na krótkoterminowych zadaniach dotyczących europejskiej polityki sąsiedztwa. Podkreślił, że intencją władz w Berlinie będzie skoncentrowanie się na pogłębieniu stosunków UE z Ukrainą, Mołdową oraz Gruzją, Armenią i Azerbejdżanem, celem wyrównania dysproporcji w stosunkach Unii z krajami Południa i Wschodu. Zaznaczył, że ew. pogłębienie relacji z Białorusią będzie przede wszystkim zależeć od stanowiska władz w Mińsku. Stwierdził też, że władze niemieckie przywiązują duże znaczenie do stworzenia solidnych podstaw prawnych współpracy z Rosją, a także silniejszego zaznaczenia interesów UE w regionie Azji Środkowej.
Były minister spraw zagranicznych prof. Adam Daniel Rotfeld stwierdził, że podstawową determinantą kształtującą politykę realizowaną przez UE jest sytuacja wewnątrz państw członkowskich. W niektórych krajach obserwowane jest zmęczenie i pewne zniechęcenie polityką rozszerzenia. Kraje te zgłaszają pryncypialne zastrzeżenia i powtarzają stereotypy, obliczone na zahamowanie tego procesu. Zdaniem prof. Rotfelda, jest to błąd, który sprawi, że Unia przestanie być atrakcyjna dla państw sąsiednich, a tym samym utraci te siły dotychczas walory, które dotychczas przesądzały o jej żywotności.
Konferencja potwierdziła duże zapotrzebowanie na debatę nt. przyszłych celów i zadań Unii Europejskiej w zakresie polityki sąsiedztwa. Uczestnicy konferencji podkreślali, że potrzeba zmian w tym zakresie jest bardzo duża. Wyrazili swoje uznanie i podziękowanie za przeprowadzenie rzeczowej dyskusji przed formalnym rozpoczęciem prezydencji w Unii Europejskiej przez Niemcy.