www.fae.pl - Publikacje

Problem bezpieczeństwa energetycznego stał się jednym z poważniejszych współczesnych wyzwań, przed którymi stoi NATO, z jednego podstawowego powodu – oprócz Kanady, żaden członek Sojuszu nie jest samowystarczalny w gaz ziemny i ropę naftową, najbardziej strategiczne surowce naturalne. Kraje NATO posiadają ok. 6 proc. światowych potwierdzonych rezerw gazu i ok. 7 proc. potwierdzonych rezerw ropy. Z drugiej strony członkowie Sojuszu Północnoatlantyckiego są odpowiedzialni za ok. 34 proc. światowej konsumpcji gazu i 37 proc. światowej konsumpcji ropy. Większość strategicznych rejonów, z których członkowie NATO importują te surowce, nie znajduje się w ich bliskiej zagranicy. Co więcej, największe zasoby gazu i ropy są kontrolowane bezpośrednio przez państwa eksportujące, których polityka energetyczna jest zazwyczaj odzwierciedleniem własnych partykularnych celów. Podsumowując – stosunek produkcji do zapotrzebowania, geografia oraz stan posiadania kluczowych zasobów gazu i ropy nie są w żadnym przypadku sprzyjające z perspektywy państw NATO.

Na marginesie głównych procesów strategicznych, toczących się w ostatnich latach na Bliskim Wschodzie, ma również miejsce intensywna i znacząca zmiana w zakresie zasadniczych paradygmatów bezpieczeństwa międzynarodowego regionu. Na naszych oczach kruszą się dotychczasowe polityczno-strategiczne „filary” regionalnego bezpieczeństwa i ładu międzynarodowego, takie jak tradycyjnie dobre relacje polityczno-wojskowe między Izraelem a Egiptem i Turcją, aksjomat funkcjonowania skrajnych ugrupowań islamistycznych poza głównymi nurtami polityki państw arabskich czy też silne i jednoznaczne zaangażowanie strategiczne Stanów Zjednoczonych w tej części świata. Ostateczny wpływ tych przemian na kształt geopolityki Bliskiego Wschodu wciąż nie jest możliwy do przewidzenia, zakładać jednak należy, że sytuacja w tym regionie stanie się najpewniej jeszcze mniej stabilną, niż dotychczas.

Polityka Norwegii wobec Arktyki motywowana jest wieloma czynnikami. Jednym z najważniejszych jest postępujące topnienie arktycznej pokrywy lodowej, będące bezpośrednim skutkiem zmian klimatycznych w regionie. Nie mniej ważnym powodem są bogate złoża surowców energetycznych, takich jak ropa naftowa czy gaz ziemny. Równie istotną kwestią są spore ławice ryb, które znajdują się na wodach kontrolowanych przez norweskie władze. Nie bez znaczenia pozostanie również kwestia środowiskowa, która w kontekście zwiększonego zainteresowania regionem ze strony państw trzecich, nabiera dużego znaczenia.

W dniach 7 – 8 lipca br. odbyły się pierwsze od 60 lat ogólnonarodowe wybory do centralnego organu państwa libijskiego – Generalnego Zgromadzenia Narodowego (GZN). Pierwotnie miano wybierać członków Zgromadzenia Konstytucyjnego, jednak 5 lipca br. sprawująca władzę w kraju Tymczasowa Rada Narodowa (TRN), pod wpływem nacisków idących z Bengazi, postanowiła przeprowadzić zmiany w Deklaracji Konstytucyjnej, skutkiem których nowowybrany organu uzyska kompetencje ustawodawcze, wybierze premiera i gabinet, natomiast projekt konstytucji przygotuje wybrane w osobnych wyborach ciało.

Od momentu rozpoczęcia arabskiej wiosny na przełomie 2010 i 2011 roku Kurdowie zaczęli z uwagą i nadzieją śledzić wydarzenia mające miejsce w świecie arabskim. Podczas, gdy obalenie dotychczasowych reżimów i wyzwolenie wśród ludzi woli przemian są postrzegane przez Kurdów jednoznacznie pozytywnie, to jednak proces dochodzenia do władzy organizacji typu Bractwo Muzułmanów napełnia wielu z nich rezerwą. Należy bowiem pamiętać, że to nie tylko arabski nacjonalizm, ale i instrumentalnie interpretowany islam były w przeszłości narzędziem wynaradawiania Kurdów (najdramatyczniejszym przykładem była akcja „Anfal” – ludobójstwa przeprowadzonego na Kurdach w 1988 roku z rozkazu Saddama Husajna, której nazwa została wzięta od jednej z sur Koranu). Warto również postawić pytanie, czy arabski nacjonalizm, w swych różnych odsłonach jest dziś skłonny pójść na ustępstwa wobec odmiennych etnicznie braci w wierze, nie mówiąc już o stosunku do mniejszości religijnych. Pytanie to dotyczy w równym stopniu zmieniającej się rzeczywistości tureckiej. Od formy mariażu islamu (w tym zwłaszcza tego, który określa się mianem umiarkowanego) z różnymi nacjonalizmami i sentymentami narodowymi zależy dziś kształt bliskowschodniej demokracji.